Trong bối cảnh ngày càng tăng của các vấn đề liên quan đến sức khỏe do tiêu thụ quá mức đường trong các đồ uống ngọt, việc đề xuất áp thuế nước ngọt theo hàm lượng đường đang thu hút sự quan tâm lớn từ dư luận và các chuyên gia. Bộ Tài chính Việt Nam đã đưa ra dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, với mục đích áp thuế 10% đối với các loại nước giải khát có hàm lượng đường trên 5 gram trong mỗi 100ml, nhằm giảm tiêu thụ và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Tình hình tiêu thụ và ảnh hưởng đến sức khỏe
Theo số liệu từ Viện Dinh dưỡng quốc gia, tiêu thụ nước ngọt bình quân đầu người tại Việt Nam đã tăng mạnh, đạt 70,56 lít mỗi người vào năm 2020, gấp gần rưỡi so với 7 năm trước. Điều này cũng đồng nghĩa với việc tỷ lệ thừa cân và béo phì ở trẻ em Việt Nam đang tăng cao, vượt mức trung bình của khu vực Đông Nam Á. Những vấn đề sức khỏe này đang trở thành mối quan tâm hàng đầu đối với chính phủ và các nhà nghiên cứu.
Lý do đề xuất áp thuế theo hàm lượng đường
Các chuyên gia lý giải rằng việc áp thuế nước ngọt dựa trên hàm lượng đường là hợp lý và có cơ sở khoa học. Ông Nguyễn Văn Được, Trưởng ban Chính sách Hội tư vấn và Đại lý thuế TP HCM, cho rằng việc áp thuế này sẽ giúp điều tiết tiêu dùng và thúc đẩy người dân chọn lựa các sản phẩm có ích cho sức khỏe hơn. Ông đồng thời đề xuất áp dụng các bậc thuế khác nhau tương tự như áp dụng cho rượu bia, nhằm đảm bảo tính công bằng và hiệu quả của chính sách.
Thách thức và khả năng thực thi
Tuy nhiên, việc đánh thuế nước ngọt theo hàm lượng đường cũng đặt ra nhiều thách thức trong thực thi và quản lý. TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM), lưu ý rằng các ngưỡng hàm lượng đường để áp dụng mức thuế phải được xác định dựa trên cơ sở khoa học và dữ liệu về tác động đến sức khỏe, tránh tình trạng chủ quan và khó khăn trong việc quản lý.
Giải pháp và định hướng
Để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả của chính sách, các chuyên gia đề xuất nên bắt đầu với mức thuế suất ban đầu thấp hơn, ví dụ như 5%, và sau đó đánh giá tác động để điều chỉnh phù hợp. Điều này không chỉ giúp giảm tiêu thụ nước ngọt mà còn đảm bảo sự ổn định cho các doanh nghiệp trong ngành.
Việc đề xuất áp thuế nước ngọt theo hàm lượng đường là một bước đi mang tính chiến lược nhằm hạn chế tiêu thụ các sản phẩm có hàm lượng đường cao và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, việc thực hiện cần được cân nhắc kỹ lưỡng và dựa trên nền tảng khoa học, đánh giá rõ ràng tác động đến người tiêu dùng và doanh nghiệp, từ đó đảm bảo tính khả thi và công bằng của chính sách thuế này. Chính phủ dự kiến sẽ trình Quốc hội dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt vào kỳ họp tháng 10 năm nay, đây sẽ là cơ hội để các bên liên quan cùng thảo luận và đưa ra các quyết định cuối cùng.
