Lạm Dụng Mạng Xã Hội: Nguy Cơ Tâm Thần Ở Trẻ Em

HÀ NỘI – Trước kỳ thi cấp 3, Minh, 14 tuổi, phải nhập viện điều trị chứng trầm cảm, nguyên nhân do lạm dụng mạng xã hội và thường xuyên truy cập các nội dung tiêu cực.

Bố mẹ Minh thường xuyên công tác xa nhà, để cậu ở với bà nội và thoải mái sử dụng điện thoại và máy tính. Đầu năm nay, mẹ Minh chuyển việc về gần nhà để chăm sóc con và chuẩn bị cho kỳ thi quan trọng. Thời gian này, chị nhận thấy con học hành sa sút, không tập trung, thường xuyên cáu giận, mệt mỏi, và có xu hướng rút lui khỏi mọi hoạt động xã hội.

Kiểm tra điện thoại, chị phát hiện Minh tham gia vào các hội nhóm tiêu cực trên mạng xã hội, thường xuyên chat online với ngôn từ tục tĩu và truy cập nội dung dạy cách tự làm đau (self-harm) và các thử thách nguy hiểm. Khi gia đình tịch thu điện thoại, Minh phản kháng và đòi tự tử.

Tại Bệnh viện Tâm thần Mai Hương đầu tháng 6, Minh thừa nhận với bác sĩ rằng cậu “thích xem hình ảnh tai nạn, chảy máu vì dễ chịu, thư giãn” và không thể từ bỏ mạng xã hội. Minh được chẩn đoán mắc chứng nghiện mạng xã hội và trầm cảm nặng, phải nhập viện điều trị nội trú.

Trường Hợp Tương Tự

Năm ngoái, con gái 16 tuổi của chị Lan ở Thanh Xuân cũng phải nhập viện vì rối loạn lo âu chỉ sau một tháng nghỉ hè. Cô bé “ôm” điện thoại lúc ăn, ngủ và cả khi tắm, thường xuyên thức khuya lướt mạng đến khi mệt mỏi ngủ thiếp đi. Khi chị Lan giới hạn thời gian dùng điện thoại, con gái vùng vằng, khó chịu và lén lút sử dụng lúc mẹ không có nhà. Dần dần, nữ sinh sụt cân nhanh, tự nhốt mình trong phòng và nghe thấy tiếng mắng chửi bên tai. Chị Lan đưa con đi khám và nhận chẩn đoán trầm cảm với triệu chứng loạn thần, phải điều trị thuốc và liệu pháp tâm lý.

Tác Động Tiêu Cực Của Mạng Xã Hội

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nghiện là trạng thái phụ thuộc định kỳ hoặc mãn tính vào các chất hoặc hành vi. Đặc trưng của trạng thái này là không thể kiểm soát hành vi nhiều lần, bất chấp hậu quả tiêu cực, nhằm đạt mục đích vui vẻ ngay lập tức hoặc giảm cảm giác khó chịu.

Nghiện mạng xã hội biểu hiện qua việc luôn bận tâm và liên tục sử dụng internet; nhu cầu dùng ngày càng tăng, “không thể chịu đựng nếu không vào mạng”; buồn, ủ rũ khi không được dùng; sử dụng mạng để thoát khỏi các vấn đề cá nhân.

Tại Việt Nam, tình trạng lệ thuộc mạng xã hội rất phổ biến. Báo cáo Digital 2021 cho thấy người Việt dùng Internet trung bình 6 tiếng 47 phút mỗi ngày, trong đó 2 tiếng 21 phút dành riêng cho mạng xã hội. Tỷ lệ học sinh mắc các chứng rối loạn tâm thần ngày càng tăng, và mạng xã hội là một trong những nguyên nhân chính.

Nghiên Cứu Về Ảnh Hưởng Của Mạng Xã Hội

Tổng Y sĩ Mỹ Vivek Murthy đã bày tỏ lo ngại về tác động tiêu cực của mạng xã hội, đặc biệt với giới trẻ. Ông chỉ ra nghiên cứu cho thấy mối tương quan giữa việc sử dụng mạng xã hội với các vấn đề sức khỏe tâm thần như lo lắng, trầm cảm.

Một nghiên cứu đăng trên American Journal of Preventive Medicine cho thấy thanh thiếu niên 12-15 tuổi sử dụng mạng xã hội hơn 3 giờ mỗi ngày có nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần cao gấp đôi so với những người không sử dụng. Nghiên cứu khác từ Đại học Cambridge cho thấy nữ giới 11-13 tuổi và nam giới 14-15 tuổi là nhóm dễ bị tổn thương nhất bởi mạng xã hội.

Giải Pháp Và Phòng Ngừa

Thạc sĩ Vương Nguyễn Toàn Thiện, Giám đốc chuyên môn Trung tâm tham vấn và trị liệu tâm lý Lumos, khuyến nghị giáo dục và truyền thông về tác hại của mạng xã hội trong gia đình và nhà trường. Phụ huynh nên khen ngợi và chấp nhận những điểm tích cực ở con, tránh so sánh trẻ với người khác. Gia đình nên duy trì các hoạt động gắn kết, chẳng hạn như bữa cơm chung không dùng thiết bị điện tử, giúp cha mẹ và con cái lắng nghe và quan tâm nhau hơn.

Mối quan hệ gia đình là nền tảng cho sự phát triển tinh thần lành mạnh ở trẻ em. Những giá trị thực tế và tích cực ngoài không gian ảo cần được đề cao và truyền đạt đến trẻ, giúp chúng hiểu và trân trọng những gì thực sự quan trọng trong cuộc sống.