Hai cái chết đột ngột trong một ngày đã làm dấy lên cuộc tranh luận về môi trường làm việc khốc liệt của các công ty công nghệ Trung Quốc. Ngày 17/2, một nữ nhân viên của nền tảng thương mại điện tử Shopee tại Trung Quốc đã tử vong tại văn phòng. Cùng ngày, một kỹ sư kiểm thử 38 tuổi của công ty công nghệ nhận diện giọng nói iFlytek cũng qua đời đột ngột tại nhà. Những sự việc này đã khiến công chúng đặt câu hỏi về cái giá của thành công trong ngành công nghệ Trung Quốc.
Theo Nikkei Asia, sự việc tại Shopee đã được xác nhận qua một thông báo nội bộ yêu cầu nhân viên “không lan truyền bất kỳ thông tin và hình ảnh nào chưa được xác minh”. Một số nhân viên của Shopee cho biết họ thường làm việc đến 21-22h mà không được trả lương tăng ca, mặc dù môi trường này “vẫn tốt hơn một chút so với các công ty công nghệ lớn khác”.
Tại iFlytek, gia đình của kỹ sư kiểm thử đã đến văn phòng công ty, nằm xuống sàn và chặn lối vào sau cái chết của người thân. Hành động này nhằm phản đối điều kiện làm việc được cho là nguyên nhân gây ra cái chết.
Trước đó, cũng đã có một số cái chết đột ngột của lao động trẻ tại các công ty công nghệ lớn khác như ByteDance, Pinduoduo và Bilibili. Xu hướng này đã khiến nhiều người đặt câu hỏi về cái giá của thành công khi làm việc trong ngành công nghệ Trung Quốc. Một người dùng Weibo bình luận: “Nếu chúng ta tiếp tục làm trong môi trường ‘độc hại’ kéo dài thế này, sẽ có bao nhiêu tài năng trẻ đột tử do quá sức, trước khi những quy định có hiệu lực được ban hành?”
Điều kiện làm việc khắc nghiệt không còn là điều xa lạ trong môi trường công nghệ Trung Quốc. Tỷ phú Jack Ma, nhà sáng lập Alibaba, từng nói rằng văn hóa 996 (làm từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần) là may mắn cho những người muốn cống hiến. Dù bị phản đối, nhiều người trẻ vẫn ngầm chấp nhận vì mức lương cao. Trung bình, lao động 996 được trả cao hơn 1,5-2 lần so với làm việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều, 5 ngày một tuần.
Gần đây, một văn hóa làm việc mới, 11-11-6 (làm từ 11 giờ sáng đến 11 giờ tối, 6 ngày một tuần), đang được PDD Holdings cổ xúy. Sự thành công của PDD Holdings khiến các công ty khác ít có lựa chọn ngoài việc thực hiện theo.
Cạnh tranh trong lĩnh vực thương mại điện tử Trung Quốc đặc biệt gay gắt. Các nhà bán lẻ trực tuyến không chỉ tranh giành thị trường nội địa mà còn tìm kiếm thị trường bên ngoài. Richard Liu, nhà sáng lập JD.com, đã tuyên bố công ty không phải nơi dành cho nhân viên kém năng suất và đe dọa sa thải bất cứ ai làm việc không đủ chăm chỉ.
Ngoài biện pháp cứng rắn như sa thải lao động phản đối 996, các công ty công nghệ còn cung cấp chỗ ngủ, bữa tối miễn phí và thẻ taxi cho người tuân thủ 996. Tuy nhiên, Tòa án tối cao Trung Quốc đã tuyên bố văn hóa 996 là bất hợp pháp từ tháng 8/2021. Luật quy định nhân viên không bị buộc làm quá 8 giờ một ngày hoặc hơn 44 giờ một tuần, với tổng số giờ làm thêm không vượt quá 36 giờ mỗi tháng. Tuy nhiên, việc thực thi lỏng lẻo và nhiều doanh nghiệp công nghệ vẫn coi 996 như công cụ tăng tính cạnh tranh trong bối cảnh thị trường khó khăn.
